Віктар ШНІП

ЗАЎТРА БЫЛА АДЛІГА

Студзень. 2013

***

1.01.2013. Упершыню за апошнія чатыры гады мама і тата Новы год сустрэлі разам — на Ракаўскіх могілках...

***

7.01.2013. Прыснілася. З мамай вярнуўся з поля, дзе выбіралі бульбу. Папілі вады і залезлі на печ грэцца сярод падушак. Печ цёплая. Мама кажа: «Кінулі бацьку. Не глядзелі. Не бераглі, і ён памёр...» Я не апраўдваюся, але кажу: «Усе памром. Ніхто вечна жыць не будзе...» Мама хоча нешта сказаць, але не можа, бо з рота цячэ вада...

***

10.01.2013. Прыходзіў сын Якуба Коласа Міхась Канстанцінавіч. Прынёс рукапіс кнігі пра Янку Маўра для выдавецтва, а для мяне кнігу з серыі «ЖЗЛБ» «Якуб Колас. У думках, у сэрцах, у песнях» з дэдыкацыяй: «Стараўся, назбіраў я — успамінаў кіпу! За іх выданне — дзякуй Шніпу!»

***

11.01.2013. Чытаю рукапіс славацкага паэта Яна Замбара ў перакладзе Вікторыі Ляшук. Цікавая еўрапейская паэзія. Цяпер і ў нас так пішуць і нават лепей. Запомніліся радкі:

О, лагод агрэсарка, вітаю.

Тваё цела — набітая зброя,

кожны твой рух — бліскавіца стрэлу.

Асеў,

скошаны двухстволкай тваіх ног.

***

13.01.2013. Люда пастрыгла мяне. Накідка, якой яна прыкрывала мяне ад стрыжаных валасоў, яшчэ пахне бацькам, якога я стрыг напачатку лістапада.

***

14.01.2013. Яшчэ ўсё палохаюся тэлефонных званкоў, бо здаецца, што мне скажуць: «Гэта звоняць з Ракава. З бальніцы. Ваш бацька памёр. Заўтра прыязджайце і забірайце...» А мінула ўжо тры тыдні, як я пачуў гэтыя словы.

***

14.01.2013. Ранкам на працы, як развіднела, зірнуў у акно. І ўбачыў горад белы, як намаляваны крэйдай.

* * *

15.01.2013. Каля кнігарні «Светач» сустрэў Алеся Разанава, з якім мы, гаворачы пра жыццё-быццё, праклалі па снезе пункціры нашых слядоў да Нямігі.

***

16.01.2013. Бацькі жывуць ува мне.

Усё сыходзіць і знікае,

І не паўторыцца ані

Ні восень рыжа-залатая,

Ні шэрыя, як мышы, дні...

***

17.01.2013. На вуліцы снегу, як у дзяцінстве...

***

18.01.2013. Сумна і адзінока, як у бяскрайнім заснежаным полі...

***

18.01.2013. Да бацькавых слоў «мама была добрая.» дадалося «бацька быў добры.»

***

24.01.2013. Бацькі памерлі, а страх, што яны вось-вось памруць, і сёння жыве ўва мне.

***

25.01.2013. Нараджаемся і жывём, каб пахаваць тых, хто памрэ раней за нас.

***

25.01.2013. Нечакана зарыфмавалася:

Жыццё забівае паэтаў

Дурной галавой аб асфальт.

Чытаем пра гэта з газетаў,

І кожны, хто піша — Уайльд.

***

26.01.2013. Снег, як белая моль, над намі лятае.

***

26.01.2013. Хадзіў да цешчы. Калі падыходзіў да дома, здалёку ўбачыў над дзвярыма, якія былі ўпрыгожаны каляровымі стужкамі і шарыкамі, плакат: «Нявеста. Цілі-цілі-цеста! З нашага пад’езда!». Зайшоўшы ў пад’езд, дзе стаялі тры мужыкі, пачуў: «Вы жаніх?»

***

26.01.2013. Цешча расказвае: «Калі Люда была малая, я ў час адпачынку павезла яе ў Малдавію. Адпачывалі каля возера. Сядзім на беразе. Загараем. Раптам бачу, што Люды няма. Куды дзелася? І тут бачу: стаіць мая Люда сярод возера на вадзе.»

***

26.01.2013. Размаўляючы з цешчай, пачуў: «Калі памерла мая мама, я доўгі час ездзіла ў Чыжоўку да яе магілы. І неяк, папраўляючы свечку, так апякла палец, што аж узнік велізарны пухір. А ў мяне дома бялізна замочаная з парашком. Як цяпер мыць? І расказала я пра гэта памерлай маме, і, калі прыехала дамоў, на пальцы і знаку не было ад апёку.»

***

30.01.2013. Зарыфмаваўся настрой:

Нас штодня забівае самота

І не можа да смерці забіць,

Бо мы ходзім-паўзём на работу

Хоць не хочам нікуды хадзіць,

І самота вандруе за намі,

Спакушае да вусмерці піць,

Каб мы п ’яныя вылі ваўкамі:

«Аніхто нас не хоча любіць!»

***

30.01.2013. Ранкам па рэдакцыйных справах тэлефаную ў Быхаўскі райвыканкам: «Добры дзень!» — «Здароў!» — чую ў адказ. «Добры дзень!» — паўтараю. «Здароў!» — бурчыць мужык. «Гэта Быхаў?» — пытаюся. «Я не бухаў!» — чуецца крык, і я кладу трубку, разумеючы, што патрапіў не туды, куды хацеў.

***

31.01.2013. Яшчэ знайшоў пару слоў пра свайго сваяка: «Усе беларускія паломніцтвы ў Кальварыю, якія ладзіліся перад Другою сусьветнаю вайною, не абышліся безь ягонага (Глякоўскага) удзелу, а ў 1939 г., калі ўжо былі выселены зь Вільні ксяндзы Станкевіч і Талочка, ксёндз Глякоўскі ачольваў беларускае паломніцтва. Маючы на сэрцы справу рэлігійнага жыцьця моладзі, ён заснаваў першы беларускі рэлігійны часапіс для дзетак «Пралескі» і выдаваў яго да 1939 г.

Для беларускіх студэнтаў ён зарганізаваў у часе Вялікага Посту рэкалекцыі; толькі ў 1939 г. ня сам кіраваў рэкалекцыямі, а папрасіў дапамогі беларускага езуіта айца Шніпа, які быў прэфэктам малое езуіцкае духоўнае сэмінарыі ў Вільні. А для самога сябе ён браў духовую ежу ў малітве перад Вострабрамскім абразам Маці Божае. Агулам дзейнасьць ксяндза Глякоўскага была тою душпастырскаю дзейнасьцю, якая найбольш патрэбна ў парахвіях і моладзі ў школе».

Люты

***

1.02.2013. У сасновым лесе карэнне дрэў віднеецца з зямлі, як утаптаныя ў зямлю змеі і вужакі.

***

4.02.2013. Сёння заходзіў да мяне змардаваны жыццёвымі праблемамі пісьменнік, які за апошнія два месяцы пахудзеў на трыццаць кілаграм. Г аворачы пра жыццё-быццё, ён прызнаўся: «Калі б не праца над кнігай, я б павесіўся!»

***

5.02.2013. У снах цікавей і весялей, чым у жыцці. Там бацькі жывыя.

***

6.02.2013. Маме было кепска і яна ела з талеркі тварог, як снег.

***

6.02.2013. Другі месяц у выдавецтве чытаем рукапісы, у якіх шмат сексу. Мы не супраць сексу, але ж... Апошні хіт з прачытанага: «Ён зняў з яе трусікі ў кветачкі, а яна тут жа ўхапілася за яго свабодны мікрафон.»

***

7.02.2013. Цэлы дзень адпрацаваў на выставе. Цяпер у вачах людзі і кнігі, кнігі і людзі, і бесперапынны выдавецка-чытацкі гуд, у якім нараджаюцца і адразу гінуць непаўторныя вобразы нашага часу.

***

8.02.2013. На кніжнай выставе сустрэў Юру, які ў 2002 годзе, калі ствараўся холдынг «ЛіМ», курыраваў мяне як галоўнага рэдактара штотыднёвіка. Павітаўшыся і пазнаёміўшы з Анатолем Длускім, ён адразу ўспомніў мой верш «Беларускае мора» і прапанаваў з яго нарэшце зрабіць песню. Цяпер Юра займаецца пчоламі.

***

9.02.2013. Прадаваў свайго «Пугачоўскага цырульніка». Няёмка, што дорага. 65 тысяч. І страшнавата, калі купляюць тыя, пра каго ёсць у кніжцы, а такіх вельмі шмат. Сёння кнігу купіў знаёмы мастак. Спадзяюся, што ён не здагадаецца, што гэта пра яго: «Прыходзіў мастак, які ўжо шаснаццаць гадоў піша вершы. Творы цікавыя і месцамі вельмі нядрэнныя. Праўда, рыфмы не ўсе дакладныя. Амаль паўгадзіны давялося даказваць, што «рэдзька — феня» і «река — вода» не рыфмуюцца... »

***

11.02.2013. Ранкам, ідучы на працу і думаючы пра бацькоў, узгадаў слова «дабро», якое яны ўжывалі, гаворачы пра жыта: «У нас там яшчэ пару мяшкоў дабра ёсць. Трэба адзін на муку змалоць.»

*** ...